‘पाइलट बन्छु’ – तोतेबोली

तिम्रो नाम के हो ?
Þमेरो नाम हिस्टन पौडेल हो ।
कुन स्कुल र कतिमा पढ्छौँ ?
Þम सर्वोदय विद्यालयको कक्षा एलकेजीमा ।
तिम्रो बुवा आमाको नाम के हो ?
Þबुवाको नाम विष्णु र आमाको नाम दुर्गा हो ।
तिम्रो बुवा र आमा के काम गर्नु हुन्छ ?
Þबुवा नगरपालिकामा र आमा घरमा काम गर्नुहुन्छ ।
तिमीलाई कुन किताब पढ्न मन लाग्छ ?
Þमलाई ‘म्याथ’ मन लाग्छ ।
तिम्रो स्कूलमा मिल्ने साथी को हुन् ?
Þनिशन हो ।
तिमी घरमा झगडा गर्छौ रे हो ?
Þहोइन नि ।
स्कूलदेखि घर आएपछि के–के गर्छौ ?
Þलुगा फेर्छु, खाजा खान्छु अनि होमवर्क गर्छु
होमवर्क पछि ?
Þटिभी हेर्छु , टिभीमा टोम एण्ड जेरी मन पर्छ ।
पछि ठूलो भएर के बन्छौ ?
Þपाइलट बन्छु ।
पाइलटले के काम गर्छ थाहाँ छ ?
Þआकाशमा जहाज उडाउँछ ।

जन्मभूमि – कविता

मेरो जन्म भूमि नेपाल शान्तिपूर्ण देश हो
दौरा सुरुवाल ढाका टोपी यो देशको भेष हो
कृषि प्रधान देश हाम्रो सुन्दर शान्त नेपाल
आफ्नै काम आफ्नै शान सुन्दर शान्त विशाल
के धनी के गरिब यहाँ हुन्छन् सब एक
छैनन् कोही वैरी यहाँ तराई वेसी लेक
चार जात छत्तिस वर्ण काम गर्छन् मिली
देशको निम्ती ज्यान दिन्छन् छाती खोली-खोली
हाम्रा वीर पूर्खाले नै हाम्रो इज्जत राखे
स्वाभिमानी वीरहरुले नेपाल बचाई राखे
जन्मभूमि नेपाललाई मुटुमा नै राख्छौं
देशको निम्ती मर्नु परे यो ज्यान चढाउँछौं
योगीता भट्टराई
कक्षा ः ५
मुनसन इङ्गलिस बोर्डिङ्ग स्कूल लखनपुर-१ झापा

बाल साहित्य र आकर्षण – बालबालिका

अलि पहिले धेरै साहित्यकारहरु आफ्नो रचनामा बालबालिकाले बुझ्ने सरल भाÈा प्रयोग गर्न हच्किन्थे । क्लिष्ट शब्द र भावनामा डुबेर तयार पारिने रचना लेख्नु साहित्य हो भन्ने बु´ाई थियो ।
तर हिजोआज यो बु´ाई र प्रवृत्तीमा परिवर्तन आएको छ । ुकेटाकेटीको आवश्यकता र विश्व साहित्यको प्रभावले बाल साहित्यतर्फको आकÈ्रण्ँ ह्वात्तै बढेको छु बाल साहित्यमा कलम चलाउने युवास्रष्टा शाश्वत पराजुलीले भन्नुभयो । महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको पालादेखि नै बालसाहित्यको फाट्टफुट्ट शुरुवात भएपनि २०३५ सालदेखि बाल वÈ्र मनाउन थालेपछि मात्र यसको विकास भएको पाईन्छ । ु२०४४ सालमा बाल साहित्य समाज गठन भएपछि अ´ यसले तिब्रता पायोु पराजुलीले भन्नुभयो -ुकान्पिुरले कोपिला प्रकाशन शुरु गरेपछि २०५७ र ०५८ सालपछि बाल साहित्यतर्फको ´ुकाब ´न् बढेर गयो ।ु त्यसो त त्यो भन्दा पहिलेदेखि नै बाल साहित्य प्रकाशन हुँदै आएको हो । अहिले पनि धेरै पत्रिकाहरुले बाल साहित्यलाई प्राथमिकतामा राख्ने गरेका छन् ।

बाल सिकाई र मनोविज्ञानमा सकारात्मक प्रभाव
पछिल्लो समयमा बालबालिकालाई पढाउने काइदा फेरिएको छ । घोकाएर भन्दा खेलाएर र रमाएर सिकाउँदा बालबालिकाले छिटो सिक्छन् भन्ने मान्यताको विकास भएको छ । कथा कविता चित्रकथा जस्ता बाल साहित्य केटाकेटीले धेरै मन पराउने हुँदा यही माध्यमबाट उनीहरुलाई सिकाउने संस्थागत परिपाटी नै बसिसकेको छ । ुसिकाईका अरु पाटा जस्तै साहित्यले पनि बालबालिकाको सिकाईमा प्रत्यÔ प्रभाव पारेको छु िशÔा मनोविज्ञ चिराजीवि शर्माले भन्नुभयो । साहित्यमा रमाउने र त्यसबाट धेरै सिक्ने भएकाले पाठ्यक्रममै बालकथा कविता र चित्रकथाहरु समावेश गर्ने चलन पहिलेदेखि नै शुरु भएको हो ।
कलम चलाउनेको संख्या थपिँदै
बाल साहित्य समाजमै अहिले दुईसय भन्दा बढी सदस्य छन् । ुसबै सकृय नभएपनि ´ण्डै ६० जना यस Ôेत्रमा बढी सकृय छन्ु पराजुलीले भन्नुभयो । अहिले बजारमा ´ण्डै १६ र १७ सयको हाराहारीमा बाल साहित्यका रचना प्रकाशित छन् । माधव घिमिरे कृष्ण्ँप्रसाद पराजुली रमेश लेखक विनयकुमार कसजू हुँदै पछिल्ला पुस्ताका शास्वत पराजुली लगायतका दर्जनौं स्रष्टाले बाल साहित्यमा निरन्तर कलम चलाईरहेका छन् । विद्यालयमा पढ्ने बालबालिकाले पनि कथा कविता चित्रकथा जस्ता साहित्यमा कलम चलाउने क्रम पछिल्लो समयमा बढेको छ । यसले बालबाललिको सृजनासँगै सिकाई Ôमता पनि बढाउन ठूलो मद्धत पुगेको छ ।

लुई पाश्चर – प्रेरक व्यक्तित्व

महान वैज्ञानिक लुई पाश्चरको जन्म सन् १८२२ को कि्रसमसको दुई दिनपछि प्रुान्सको जुरा जिल्लाको डोले गाउँमा भएको थियो । उनका पिता छाला प्रशोधन गर्ने काम गर्थे । त्यसताका उनको परिवारले अपनाएको छाला प्रशोधनको व्यापार राम्रो नै चल्थ्यो ।

केटाकेटी छँदा लुई पाश्चर चित्रकलामा बढी मन लगाउँथे । उनले आफ्ना आमा-बुवा तथा गाउँले साथीहरुका तस्बीरहरु पनि चित्रकलामा उतारेका थिए । हाल ती चित्रकलाहरु प्रुान्सस्थित पाश्चर इ_िन्स्टच्यूटमा सुरक्षित ढङ्गले राखिएका छन् ।
तर सोह्र वर्षको उमेरपछि लुई पाश्चर चित्रकलाको काम छाडी रसायन शास्त्रको अध्ययनमा व्यस्त हुन पुगे ।
सन् १८८२ मा लुई पाश्चरले प्रुान्सको बेसाङ्कनस्थित शाही कलेजबाट विज्ञानमा स्नातक उपाधि प्राप्त गरे । तर त्यतिबेलासम्म रसायनशास्त्रमा उनको सामान्य खालको मात्र ज्ञान थियो । त्यसैले उनले रसायनशास्त्रमा ट्यूशन पढ्न थाले । यसले गर्दा खर्चको अभाव हुन थालेपछि उनी कैयौं पटक भोकभोकै सुत्न पनि बाध्य भए । तर जस्तोसुकै कठीन परिस्थिति आउँदा पनि उनी रसायनशास्त्रको अध्ययनमा निरन्तर नै रहे ।
यसैबीच लुई पाश्चरको मेहेनतबाट प्रभावित भई रसायनशास्त्री प्रो। लाडरेटले आफ्नो प्रयोगशालामा उनलाई सहायकको रुपमा राखे । त्यसको केही समयपछि नै सन् १८४९ मा लुई पाश्चरलाई स्ट्रासबोर्ग विश्व विद्यालयमा रसायनशास्त्रको प्राध्यापक पदमा नियुक्ति मिल्यो ।
स्ट्रासबोर्ग विश्वविद्यालयमा प्राध्यापकको कार्य थालनी गरेको केही समयपश्चात् नै लुई पाश्चरको सोही विश्वविद्यालयका रेक्टरकी छोरी मेरी लाडरेटसँग प्रेम सम्बन्ध बस्यो । र २९ मे १८४९ मा उनीहरु दुईबीच विवाह सम्पन्न भयो ।
तर कस्तो अचम्म भयो भने- विवाहको दिन गिरजाघरमा निर्धारित समयमा लुई पाश्चर पुगेनन् । यसरी वर नै समयमा नपुग्दा उनका साथी चाप्पुहसले उनलाई खोज्न थाले । खोज्दै जाँदा त्यतिबेला पनि उनी प्रयोगशालामा अनुसन्धान कार्यमा व्यस्त रहेको पाए । विवाहपछि पनि उनी सधैजसो नै प्रयोगशालामा अनुसन्धान कार्यमा व्यस्त नै रहे । उनी बिहान ५ बजेदेखि राति १२ बसेसम्म पनि लगातार प्रयोगशालामा व्यस्त रहन्थे । तैपनि पाश्चरको बैवाहिक जीवन पूर्णरुपमा नै सुखी रह्यो । पाश्चरलाई उनकी श्रीमती मेरीले उनको अनुसन्धान कार्यमा जीवनभर पूर्णतः सहयोग गरिन् । उनको सफलतामा यसले पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थियो ।